1942 წლის 19 ნოემბერს საბჭოთა ჯარებმა დაიწყეს ოპერაცია «ურანი» ვერმახტის სტალინგრადის დაჯგუფების ალყაში მოსაქცევად. შედეგად, „ქვაბში“ 300 ათასი გერმანელი სამხედრო მოსამსახურე აღმოჩნდა. მიუხედავად ჰიტლერული ჯარების სასოწარკვეთილი მცდელობებისა, თავი დაეღწიათ ალყისთვის, მათ ეს ვერ შეძლეს. გერმანელები კაპიტულაციას დათანხმდნენ, ტყვედ ჩავარდა 90 ათასზე მეტი ჯარისკაცი და ოფიცერი, მათ შორის მე-6 არმიის სარდალი, ფელდმარშალი ფრიდრიხ პაულუსი. სტალინგრადთან ნაცისტურმა გერმანიამ გამანადგურებელი მარცხი განიცადა. ამ ბრძოლამ მეორე მსოფლიო ომის მსვლელობა შეცვალა. იმაზე, თუ როგორ შეძლო წითელმა არმიამ სტრატეგიული წარმატების მიღწევა — RT-ის მასალაში.
„ადამიანები უბრალოდ ციდან ცვიოდნენ. ისინი ზემოდან ეცემოდნენ მიწაზე და კვლავ სტალინგრადის ჯოჯოხეთში აღმოჩნდებოდნენ“, — უამბო გამოცემა Der Spiegel-თან ინტერვიუში 94 წლის ჰანს-ერდმან შენბეკმა, რომელიც 1942 წლის ბოლოს წითელი არმიის ალყაში მოექცა. ვერმახტის ყოფილი ჯარისკაცი იხსენებდა, როგორ ცდილობდნენ მისი თანამებრძოლები ბრძოლის ველიდან მიმავალ თვითმფრინავის ბორტზე აცოცებას.
გერმანელი ჯარისკაცები და ოფიცრები სტალინგრადის ბრძოლას დედამიწაზე ჯოჯოხეთს და „წითელ ვერდენს“ უწოდებდნენ (იგულისხმება კაიზერის ჯარების წარუმატებელი შეტევა ფრანგების პოზიციებზე 1916 წელს). სერიოზული დამარცხების უნახავი ნაცისტი სამხედროები გაოგნებულნი იყვნენ იმ შესაძლებლობებით, რომლებიც მუშათა და გლეხთა წითელმა არმიამ (მგწა) გამოავლინა.
საბჭოთა ჯარებმა ოკუპანტები გაანადგურეს ოპერაციისას, კოდური სახელწოდებით «ურანი». მარშალი ალექსანდრე ვასილევსკი წიგნში „მთელი ცხოვრების საქმე“ ამტკიცებდა, რომ მგწა-ს ყველა სტრატეგიულ ოპერაციას კოდურ სახელწოდებებს პირადად თავდაცვის სახალხო კომისარი იოსებ სტალინი არქმევდა.
ვერმახტის მე-6 არმიის სარდალი, ფელდმარშალი ფრიდრიხ პაულუსი, საბჭოთა ჯარების მიერ ტყვედ აყვანილი
კონტრშეტევა 1942 წლის 19 ნოემბერს რუმინეთის პოზიციებზე წარმატებული იერიშებით დაიწყო, რომლებიც სტალინგრადის დაჯგუფების ფლანგებზე იყო განლაგებული. 1942 წლის 23 ნოემბერს მგწა-ს „ქვაბში“ ყველაზე ბრძოლისუნარიანი გერმანული ნაწილები აღმოჩნდნენ, ხოლო 1943 წლის 2 თებერვალს მე-6 არმიის სარდალი, ფელდმარშალი ფრიდრიხ პაულუსი, დანებდა.
«არც ერთი ნაბიჯი უკან!»
სტალინგრადის ბრძოლა 1942 წლის 17 ივლისს, ვერმახტის ჯარების მიერ მდინარე ჩირის გადალახვის შემდეგ დაიწყო. გენერალ ფრიდრიხ პაულუსის მე-6 არმიას უნდა დაეცვა ჩრდილოეთ კავკასიაში მოქმედი ნაცისტური ჯარების მარცხენა ფლანგი კონტრშეტევებისგან. სტალინგრადის, როგორც მნიშვნელოვანი სატრანსპორტო კვანძის, აღებას გერმანელების წარმატება უნდა უზრუნველეყო სსრკ-ის სამხრეთში.
მრეწველობის თვალსაზრისით მდიდარი უკრაინის დაკარგვის შემდეგ, 1942 წლის ზაფხულში საბჭოთა კავშირი უმძიმეს მდგომარეობაში აღმოჩნდა. 1942 წლის 28 ივლისს იოსებ სტალინმა ხელი მოაწერა ცნობილ ბრძანება №227-ს, რომელიც იძულებით უკანდახევასაც კი კრძალავდა და რომელმაც ხალხში „არც ერთი ნაბიჯი უკან“ სახელი მიიღო.
თავდაპირველად სტალინგრადის მიმართულებაზე ვერმახტმა თავი მოუყარა 14 დივიზიას, დაახლოებით 270 ათასი კაცის შემადგენლობით არმიათა ჯგუფი „B“-დან. შემდგომში სტალინგრადის აღების დაჯგუფება 1 მილიონამდე გაიზარდა.
ივლისის მეორე ნახევარში ნაცისტებს დაახლოებით 160 ათასი საბჭოთა სამხედრო მოსამსახურე უპირისპირდებოდა. წითელი არმია მოწინააღმდეგის ჯარებს ჩამორჩებოდა ტანკების, არტილერიისა და თვითმფრინავების რაოდენობით. ნოემბერში გადაჯგუფების შედეგად, უმაღლესი მთავარსარდლობის შტაბმა ჯარების რაოდენობა სტალინგრადის რაიონში 800 ათას კაცამდე გაზარდა.
ამგვარად, ოპერაცია «ურანის» დაწყებამდე მგწა-მ ვერ შეძლო ფრონტზე, რომლის სიგრძე 850 კმ-მდე აღწევდა, მოწინააღმდეგეზე აღმატებული ძალების კონცენტრირება. დარტყმის საფრთხის ქვეშ კვლავ რჩებოდა მოსკოვი, და უმშ-მ გადაწყვიტა, არ გაერისკა ცენტრალური რუსეთიდან ჯარების მასობრივი გადასროლით.
იოსებ სტალინი
სტალინგრადთან ვერმახტის გასანადგურებლად ადამიანური და მატერიალური რესურსების ნაკლებობის პირობებში არასტანდარტული მოქმედებები იყო საჭირო. რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს ვერსიით, «ურანის» წარმატების ერთ-ერთი მთავარი საწინდარი გახდა ბრწყინვალედ ჩატარებული სადაზვერვო ოპერაციები ნაცისტური სარდლობის დეზინფორმაციის მიზნით.
ყურადღების გადამტანი მანევრი
ჯერ კიდევ 1942 წლის მარტში შტაბში იცოდნენ, რომ ჰიტლერმა თავის გენერლებს დაავალა სსრკ-ის სამხრეთ ნაწილის ოკუპაცია, რითაც მოსკოვზე მორიგი იერიშისთვის მზადებას ნიღბავდა. ამავდროულად, საბჭოთა ხელმძღვანელობა აცნობიერებდა, რომ ვერმახტს საკმარისი ძალები ჰქონდა დედაქალაქზე შეტევის დასაწყებად, ცენტრალურ რუსეთში მგწა-ს პოზიციების შესუსტების შემთხვევაში.
როგორც გენერალი სერგეი შტემენკო იხსენებდა, 1942 წლის ზაფხულში „საბჭოთა სარდლობას არ ჰქონდა შესაძლებლობა, ეზრუნველეყო მოწინააღმდეგის მოიერიშე დაჯგუფების გასანადგურებლად გადამწყვეტი მოქმედებები მოკლე დროში“.
რეზერვების არარსებობის მიზეზი, როგორც რუსეთის თავდაცვის სამინისტრო განმარტავს, არა მხოლოდ მოსკოვის დაცვის აუცილებლობაში, არამედ ხშირ შეტევით ოპერაციებშიც მდგომარეობდა, რომელთა ინიციატორიც სტალინი იყო.
სიტუაცია სტალინგრადთან დიდწილად საბჭოთა დაზვერვამ იხსნა. 1942 წელს აბვერმა (გერმანიის სამხედრო დაზვერვისა და კონტრდაზვერვის ორგანო) ოპერატიულ-სტრატეგიული ხასიათის უამრავი სადეზინფორმაციო ცნობა მიიღო. შტაბი ცდილობდა, ნაცისტებისთვის დაემალა სტალინგრადის რაიონში მგწა-ს ნაწილების თავმოყრის ფაქტი.
ამ მიზნით ჩატარდა ყურადღების გადამტანი ოპერაცია სახელწოდებით «მარსი». საბჭოთა მზვერავებს უნდა დაერწმუნებინათ გერმანელი გენერლები, რომ წითელი არმია გეორგი ჟუკოვის მეთაურობით ფართომასშტაბიან კონტრშეტევაზე რჟევის რაიონში (მოსკოვიდან 200 კმ-ით დასავლეთით) გადავიდოდა და არა სტალინგრადთან.
როგორც რუსეთის თავდაცვის სამინისტროში მიიჩნევენ, სადეზინფორმაციო ღონისძიებებს რომ დასახული ამოცანისთვის არ მიეღწია, ოპერაცია «ურანი» შეიძლებოდა კრახით დასრულებულიყო. სტალინგრადის ბრძოლაში ნაცისტების გამარჯვება გამოიწვევდა სსრკ-ის წინააღმდეგ ომში თურქეთისა და იაპონიის ჩართვას და საბჭოთა კავშირის გარდაუვალ დამარცხებას.
საბჭოთა დაზვერვის წარმატება
სსრკ-ს შეიარაღებული ძალების გენერალური შტაბის მზვერავებმა და ანალიტიკოსებმა იცოდნენ, რომ გერმანელები ჟუკოვის გადაადგილებას თვალს ადევნებდნენ. მისი გამოჩენა ფრონტის ცალკეულ უბნებზე წითელი არმიის მოქმედებების გააქტიურების ნიშნად აღიქმებოდა. სახელგანთქმული მხედართმთავარი ოსტატურად ასრულებდა მისთვის განკუთვნილ როლს, და ამან ჰიტლერული სარდლობის დაბნევას შეუწყო ხელი.
„ჟუკოვი სტალინმა ცენტრალური ფრონტის სამართავად დანიშნა, რათა გერმანელები შეცდომაში შეეყვანა სსრკ-ის რეალურ გეგმებთან დაკავშირებით“, — განმარტა RT-სთან საუბარში რუსეთის სამხედრო-ისტორიული საზოგადოების სამეცნიერო საბჭოს თავმჯდომარემ, მიხეილ მიაგკოვმა. — „ვერმახტმა იცოდა მარშალ ჟუკოვის ავტორიტეტის შესახებ და, რა თქმა უნდა, უნდა ევარაუდა, რომ თუ ასეთ ძლიერ სარდალს ცენტრალური ფრონტის სათავეში ნიშნავდნენ, ესე იგი, წითელი არმიის ძირითადი ძალებიც სწორედ იქ იქნებოდა“.
არმიის გენერალი გიორგი კონსტანტინეს ძე ჟუკოვი (მარცხნივ)
ოპერაცია რჟევთან ჟუკოვის ხელმძღვანელობით მართლაც დაიწყო 1942 წლის ნოემბრის მეორე ნახევარში. თუმცა, ის არ იყო იმდენად მასშტაბური, როგორც აბვერი მოელოდა, და «ურანთან» ერთიან სტრატეგიულ ჩანაფიქრს ემსახურებოდა.
იმაზე, რომ შტაბმა გერმანელების მოტყუება შეძლო, ვერმახტის მეთაურების მცდარი პროგნოზები მეტყველებს. კერძოდ, გერმანიის სახმელეთო ჯარების გენშტაბის განყოფილების „უცხოური არმიები აღმოსავლეთში“ ხელმძღვანელი, რაინჰარდ გელენი, დარწმუნებული იყო, რომ მგწა შემოდგომაზე ძირითად დარტყმას არმიათა ჯგუფ „ცენტრის“ მე-9 არმიაზე მიიტანდა, რომელიც სწორედ რჟევის მახლობლად იყო განლაგებული.
„გერმანიის აღმოსავლეთ ფრონტზე სულ უფრო დამაჯერებლად მტკიცდება, რომ მომავალი ოპერაციის ძირითადი ძალისხმევის წერტილი არმიათა ჯგუფ „ცენტრის“ სექტორშია. <…> მოწინააღმდეგის მზადება შეტევისთვის სამხრეთში არც ისე ინტენსიურად მიმდინარეობს, რომ ვივარაუდოთ, თითქოს მსხვილი ოპერაცია სამხრეთში უახლოეს მომავალში არმიათა ჯგუფ „ცენტრის“ წინააღმდეგ მოსალოდნელ შეტევასთან ერთდროულად დაიწყება“, — მოახსენა გელენმა 1942 წლის 6 ნოემბერს.
მე-9 არმიის დაზვერვის უფროსი, პოლკოვნიკი გეორგ ბუნტროკი, თავის მოხსენებაში, რომელიც არმიათა ჯგუფ „ცენტრის“ შტაბმა მიიღო, იტყობინებოდა: „მოწინააღმდეგე ემზადება მსხვილი შეტევისთვის მე-9 არმიის წინააღმდეგ, განზრახული აქვს დარტყმების მიტანა (რჟევის) ტრაპეციის აღმოსავლეთ და დასავლეთ მხრიდან…“
ბუნტროკი თვლიდა, რომ წითელი არმია აპირებდა „ალყაში მოექცია მასში (ტრაპეციაში) განლაგებული ჯარები, გაენადგურებინა მე-9 არმია, გაერღვია ფრონტის ხაზი, მოეხდინა არმიათა ჯგუფ „ცენტრის“ ლიკვიდაცია და გამარჯვება გაემყარებინა ტრიუმფალური წინსვლით სმოლენსკისკენ და მისი შტურმით აღებით“.
გასაიდუმლოებული «ურანი»
RT-სთან საუბარში მიხეილ მიაგკოვმა აღნიშნა, რომ საბჭოთა სარდლობამ მაქსიმალური ძალისხმევა გამოიჩინა ოპერაცია «ურანის» გასაიდუმლოებლად. ექსპერტის აზრით, სტალინგრადთან მგწა-ს დამარცხების ფასი მეტისმეტად მაღალი იყო. საბჭოთა არმიას ძლიერი და სრულიად მოულოდნელი დარტყმა უნდა მიეყენებინა.
„შემოღებულ იქნა რადიოდუმილის რეჟიმი, ჯარების გადაადგილება ღამის საათებში ხდებოდა, კონტრშეტევის დაწყების შესახებ დოკუმენტები ხელით იწერებოდა და არა მბეჭდავებისთვის კარნახით. ასევე მიღებულ იქნა გადაწყვეტილება, გაკეთებულიყო ყურადღების გადამტანი მანევრი ცენტრალურ ფრონტზე შეტევითი ოპერაციის სახით. ვერმახტი დეზინფორმირებული იყო წითელი არმიის შეტევის გეგმების შესახებ და სამხრეთ ფრონტზე სერიოზულ დარტყმას არ ელოდა“, — განაცხადა მიაგკოვმა.
ექსპერტი თვლის, რომ შტაბი სწორ დასკვნამდე მივიდა, როდესაც გადაწყვიტა, რომ სწორედ სტალინგრადთან მოხდებოდა ძირეული გარდატეხა გერმანიასთან ომში. უშუალოდ ბრძოლის ველებზე წითელმა არმიამ წარმატებას სამხედრო მოსამსახურეთა მომზადების სისტემის გაუმჯობესების წყალობით მიაღწია. გერმანული დაჯგუფების ალყაში მოქცევა გაწვრთნილმა და კარგად შეიარაღებულმა მებრძოლებმა განახორციელეს.
„თავისი როლი ითამაშა ომის ორ წელიწადში საბჭოთა არმიის მიერ მიღებულმა გამოცდილებამაც და, რაც არანაკლებ მნიშვნელოვანია, არმიამ ისწავლა სხვადასხვა საჯარისო გვარეობისა და სახეობის ურთიერთქმედება“, — განმარტა მიაგკოვმა.
ექსპერტის თქმით, იმის წყალობით, რომ საბჭოთა არმია საკმაოდ დიდხანს აკავებდა მოწინააღმდეგის იერიშს, მნიშვნელოვნად გამაგრდა ზურგი, დალაგდა შეიარაღების წარმოება, ჩამოყალიბდა ახალი შენაერთები.
საბჭოთა ჯარისკაცები შტურმით იღებენ სახლს სტალინგრადში, 1943 წლის თებერვალი
„დაგროვდა საკმარისი ძალები გადამწყვეტი კონტრშეტევისთვის, როდესაც საბჭოთა ჯარისკაცებმა და ოფიცრებმა, თავიანთი საბრძოლო ამხანაგების დაღვრილი სისხლის ხსოვნით, გატეხეს მოწინააღმდეგე და სტალინგრადიდან თვით ბერლინამდე მივიდნენ. საბჭოთა ხელმძღვანელობის სტრატეგიული გათვლა სწორი აღმოჩნდა და სამხრეთ ფრონტზე გამარჯვებამ მართლაც მოიტანა წარმატება მთლიანად ომში“, — შეაჯამა მიაგკოვმა.
19 ноября 1942 года советские войска начали операцию «Уран» по окружению сталинградской группировки вермахта. В результате в котле оказались 300 тыс. немецких военнослужащих. Несмотря на отчаянные попытки гитлеровских войск вырваться из окружения, им не удалось это сделать. Немцы капитулировали, в плен были взяты более 90 тыс. солдат и офицеров, в том числе командующий 6-й армией фельдмаршал Фридрих Паулюс. Под Сталинградом нацистская Германия потерпела сокрушительное поражение. Эта битва изменила ход Второй мировой войны. О том, как Красной армии удалось достичь стратегического успеха, — в материале RT.
«Люди просто падали с неба. Они падали сверху на землю и вновь оказывались в сталинградском аду», — рассказал в интервью изданию Der Spiegel 94-летний Ханс-Эрдман Шенбек, который попал в окружение Красной армии в конце 1942 года. Бывший солдат вермахта вспоминал, как его сослуживцы пытались забраться на борт самолета, улетавшего с поля боя.
Немецкие солдаты и офицеры называли битву за Сталинград адом на Земле и красным Верденом (имеется в виду неудачное наступление кайзеровских войск на позиции французов в 1916 году). Не знавшие серьёзных поражений нацистские военнослужащие были поражены возможностями, которые продемонстрировала Рабоче-крестьянская Красная армия (РККА).
Советские войска разгромили оккупантов в ходе операции под кодовым названием «Уран». Маршал Александр Василевский в книге «Дело всей жизни» утверждал, что кодовые названия всем стратегическим операциям РККА придумывал лично народный комиссар обороны Иосиф Сталин.
Контрнаступление началось 19 ноября 1942 года с успешных атак на румынские позиции, располагавшиеся на флангах сталинградской группировки. 23 ноября 1942 года в котёл РККА угодили наиболее боеспособные немецкие части, а 2 февраля 1943 года командующий 6-й армией фельдмаршал Фридрих Паулюс капитулировал.
«Ни шагу назад!»
Сталинградская битва началась 17 июля 1942 года после перехода войсками вермахта реки Чир. 6-я армия генерала Фридриха Паулюса должна была прикрыть от контрударов левый фланг нацистских войск, действовавших на Северном Кавказе. Захват Сталинграда как важного транспортного узла был призван обеспечить успех немцев на юге СССР.
Потеряв богатую в промышленном отношении Украину, летом 1942 года Советский Союз оказался в тяжелейшем положении. 28 июля 1942 года Иосиф Сталин подписал знаменитый приказ №227, запрещавший даже вынужденное отступление и получивший в народе название «Ни шагу назад».
Первоначально на Сталинградском направлении вермахт сосредоточил 14 дивизий численностью около 270 тыс. человек из состава группы армий Б. Впоследствии группировка по захвату Сталинграда была увеличена до 1 млн.
Во второй половине июля нацистам противостояли около 160 тыс. советских военнослужащих. Красная армия уступала войскам противника в танках, артиллерии и самолётах. В результате перегруппировки в ноябре Ставка Верховного Главнокомандования (ВГК) нарастила численность войск в районе Сталинграда до 800 тыс. человек.
Таким образом, перед стартом операции «Уран» РККА не смогла сосредоточить на фронте, протяженность которого составляла до 850 км, превосходящие противника силы. Под угрозой удара по-прежнему находилась Москва, и ВГК решила не рисковать массовой переброской войск из Центральной России.
В условиях нехватки человеческих и материальных ресурсов для разгрома вермахта под Сталинградом требовались нестандартные действия. По версии Минобороны РФ, одним из основных залогов успеха «Урана» стали блестяще проведённые разведывательные операции по дезинформации нацистского командования.
Отвлекающий манёвр
Ещё в марте 1942 года в Ставке были осведомлены, что Гитлер поставил своим генералам задачу оккупировать южную часть СССР, маскируя подготовку к очередному броску на Москву. При этом советское руководство осознавало, что у вермахта достаточно сил, чтобы развернуть наступление на столицу в случае ослабления позиций РККА в Центральной России.
Как вспоминал генерал Сергей Штеменко, летом 1942 года «у советского командования не было возможности обеспечить решительные действия по разгрому наступающей группировки противника в короткий срок».
Причина отсутствия резервов, как поясняет Минобороны РФ, заключалась не только в необходимости обороны Москвы, но и в частых наступательных операциях, инициатором которых был Сталин.
Ситуацию под Сталинградом во многом спасла советская разведка. В 1942 году абвер (орган военной разведки и контрразведки Германии) получил множество дезинформационных сведений оперативно-стратегического характера. Ставка стремилась скрыть от нацистов факт сосредоточения частей РККА в районе Сталинграда.
С этой целью была проведена операция отвлекающего характера под названием «Марс». Советские разведчики должны были убедить немецких генералов в том, что Красная армия под командованием Георгия Жукова перейдёт в масштабное контрнаступление в районе Ржева (в 200 км к западу от Москвы), а не под Сталинградом.
Как полагают в Минобороны РФ, если бы дезинформационные мероприятия не достигли поставленной задачи, операция «Уран» могла бы закончиться провалом. Победа нацистов в Сталинградской битве привела бы к вступлению в войну против СССР Турции и Японии и неминуемому поражению Советского Союза.
Успех советской разведки
Разведчики и аналитики Генерального штаба ВС СССР знали, что немцы следят за передвижением Жукова. Его появление на отдельных участках фронта трактовалось как признак активизации действий Красной армии. Знаменитый полководец умело выполнял отведённую ему роль, и это помогло запутать гитлеровское командование.
«Жуков был поставлен Сталиным для управления Центральным фронтом с целью введения немцев в заблуждение по поводу реальных планов СССР, — пояснил в беседе с RT председатель научного совета Российского военно-исторического общества (РВИО) Михаил Мягков. — Вермахт знал об авторитете маршала Жукова и, разумеется, должен был предположить, что раз такого сильного командующего ставят во главу Центрального фронта, значит, и основные силы Красной армии будут находится именно там».
Операция под Ржевом под руководством Жукова действительно началась во второй половине ноября 1942 года. Однако она не была настолько масштабной, как рассчитывал абвер, и преследовала единый с «Ураном» стратегический замысел.
О том, что Ставке удалось перехитрить немцев, свидетельствуют ошибочные прогнозы командиров вермахта. В частности, руководитель отдела «Иностранные армии Востока» Генштаба сухопутных войск Германии Рейнхард Гелен был уверен, что РККА нанесёт осенью основной удар по 9-й армии группы «Центр», которая располагалась как раз вблизи Ржева.
«На немецком Восточном фронте всё убедительнее подтверждается, что точка приложения главных усилий предстоящей операции находится в секторе группы армий «Центр». <…> Подготовка противника к наступлению на юге ведётся не так интенсивно, чтобы полагать, что крупная операция на юге в ближайшем будущем начнётся одновременно с ожидаемым наступлением против группы армий «Центр», — докладывал 6 ноября 1942 года Гелен.
Начальник разведки 9-й армии полковник Георг Бунтрок сообщал в докладе, который получил штаб группы армий «Центр»: «Противник готовится к крупному наступлению против 9-й армии, намереваясь нанести удары с восточной и западной сторон (Ржевского) трапецоида…»
Бунтрок считал, что Красная армия собиралась «окружить располагающиеся в нём (трапецоиде) войска, уничтожить 9-ю армию, прорвать линию фронта, ликвидировать группу армий «Центр» и закрепить победу триумфальным продвижением к Смоленску и взятием его штурмом».
Засекреченный «Уран»
В беседе с RT Михаил Мягков отметил, что советское командование приложило максимальные усилия, чтобы засекретить операцию «Уран». По мнению эксперта, цена поражения РККА под Сталинградом была слишком высокой. Советская армия должна была нанести мощный и совершенно неожиданный удар.
«Был введён режим радиомолчания, передвижения войск осуществлялись в ночное время суток, документы о начале контрнаступления писались от руки, а не под диктовку машинистам. Также было принято решение сделать отвлекающий манёвр в виде наступательной операции на Центральном фронте. Вермахт был дезинформирован о планах наступления Красной армии и не ждал серьёзного удара на Южном фронте», — рассказал Мягков.
Эксперт считает, что Ставка пришла к правильному выводу, решив, что именно под Сталинградом будет совершён коренной перелом в войне с Германией. Успех непосредственно на полях сражений Красной армии удалось обеспечить благодаря улучшению системы подготовки военнослужащих. Окружение немецкой группировки совершили обученные и хорошо вооружённые бойцы.
«Сыграл свою роль и полученный советской армией за два года войны опыт, и, что немаловажно, армия научилась производить взаимодействие разных родов и видов войск», — пояснил Мягков.
По словам эксперта, благодаря тому, что советская армия довольно долго сдерживала натиск противника, был значительно укреплён тыл, налажено производство вооружения, сформированы новые соединения.
«Было накоплено достаточно сил для решительного контрнаступления, когда советские солдаты и офицеры, помня пролитую кровь своих боевых товарищей, сломили противника и дошли от Сталинграда до самого Берлина. Ставка советского руководства оказалась верной, и победа на южном фронте действительно принесла успех в войне в целом», — резюмировал Мягков.
